Als ik terugdenk aan mezelf als kind, zie ik vooral een verlegen en beetje bangig meisje voor me. Ik denk dat die verlegenheid en dat bangige vooral voortkwamen uit alle gedachten die in mijn hoofd omgingen. Onbevreesd was ik bepaald niet. Zo had ik me ingebeeld dat vaders eng waren, dus durfde ik nooit bij een vriendinnetje langs te gaan uit angst dat haar vader open zou doen. Mijn zus moest altijd voor mij aanbellen en polshoogte nemen of de man des huizes thuis was. (Hoe ze het oploste als die er bleek te zijn, weet ik niet meer. En waar deze vader-fobie vandaan kwam weet ik al helemaal niet, want mijn eigen vader is heel lief en aardig.) Ook was ik in het zwembad als de dood dat een van de badmeesters een praatje met me zou maken, dat kwam waarschijnlijk doordat ze de vervelende neiging hadden zo’n harde haak onder mijn nek te schuiven tijdens zwemles, waardoor ik totaal verkrampte en het zwemmen al helemaal niet meer ging (ik heb dus jaren over mijn zwemdiploma’s gedaan).
En als iemand me vroeg naar mijn lievelingskleur durfde ik dat amper te zeggen uit angst dat die ander gekwetst zou zijn omdat-ie juist heel veel van een andere kleur hield.
Toen ik iets ouder was, vond ik spreekbeurten houden iets verschrikkelijks (omdat ik me bij voorbaat al druk maakte over de hele klas die me aanstaarde) en durfde ik ’s avonds niet alleen thuis te zijn vanwege het risico dat er enge mannen onder het bed of in de kledingkast zaten.
Poeh, best vermoeiend al die gedachten in zo’n klein opgroeiend hoofd, denk ik nu. Toch werd mijn hoofd met de jaren rustiger en raakte ik heel wat van die angstige gedachten kwijt. Eigenlijk leefde ik tussen mijn twintigste en dertigste zelfs behoorlijk onbevangen. Ik reisde de hele wereld rond, stapte zonder na te denken in aftandse vliegtuigen, bussen en boten. Belde om de zoveel weken (collect call) naar mijn ouders, in het volste vertrouwen dat ze telkens weer in goede gezondheid de telefoon zouden opnemen.
Helaas duurde deze onbezorgde fase niet zo lang. Naarmate ik ouder werd en een gezin kreeg, doken de doemgedachten steeds vaker op. Nu ik zoveel kostbaars te verliezen had, leek het gevaar constant op de loer te liggen. Wat dacht je van kinderen op hun fiets in het verkeer, gladheid in de winter, skigondels, de man in de auto het hele land door, ouder wordende ouders, bruggen met lage relingen en vliegen. Mijn vliegangst nam zelfs zulke vormen aan dat ik alleen nog maar naar Drenthe op vakantie wilde. Hoeveel ik ook van Drenthe hou, dit ging zelfs mij te ver. Ik besloot mijn leven weer in eigen hand te nemen en gaf me op voor een vliegangstcursus. Daar leerde ik voor het eerst mijn gedachten onder de loep te nemen. Wat bleek: we hebben elke dag wel zo’n 50.000 gedachten en 98% van die gedachten zijn hetzelfde als die van gisteren. Ook onze reacties op die gedachten zijn telkens hetzelfde. Reagerend op wat we voelen, creëren we onze eigen werkelijkheid. Hoe verhelderend om je gedachten eens te ontleden! Ze doen zich voor als je beste vriend, als een waarschuwende stem, maar dat betekent nog niet dat alles wat ze zeggen ook waar is.
Zo leerde ik dat ik sommige gedachten gewoon naast me neer mag leggen. Dat gaf rust.
Het inzicht in mijn gedachten verdiepte zich onlangs verder tijdens de mindfulnesscursus die ik volgde. Daar ontdekte ik de gelijkenis tussen gedachten en wolken: ze komen en ze gaan. Dus wat doe ik nu als de gedachten door mijn hoofd stormen en de angst toeslaat? Dan ga ik naar boven om op mijn kussentje in de slaapkamer te zitten. In mijn eentje laat ik alle hersenspinsels toe. Als ik maar lang genoeg blijf zitten, merk ik dat ze ook weer vanzelf weg gaan. En dat zich in de tussentijd geen onheil heeft voorgedaan. Zo onbezorgd als twintig jaar geleden zal ik nooit meer worden. Maar het helpt om me bewust te zijn van wat ik denk. En vooral: om er niet meteen op te reageren.
Sinds deze aanpak heb ik het gevoel dat mijn gedachten mijn leven minder beheersen. En voel ik me weer stukken vrijer.
Deze blog verscheen eerder op de site van Flowmagazine.nl